Sabine Logtenberg verdedigt op woensdag 12 december 2018 haar proefschrift “Remifentanil for labour analgesia” aan de Universiteit van Amsterdam.

Wereldwijd is er een groeiende groep vrouwen die medicamenteuze pijnbehandeling vraagt tijdens de baring. Bij elke vrouw die verzoekt om pijnbehandeling is het de vraag welke methode voor haar de meest geschikte is. Het proefschrift van Logtenberg verstrekt informatie over de plaats van remifentanil patient-controlled analgesia (PCA) in het scala van pijnbehandelingen tijdens de baring. Deze informatie kan ook gebruikt worden voor de counseling van zwangere vrouwen over medicamenteuze pijnbehandeling.

Hoewel epidurale anesthesie de meest effectieve pijnbehandelingsmethode is, wordt remifentanil-PCA gebruikt als alternatief wanneer epidurale anesthesie niet gewenst, niet beschikbaar of gecontra-indiceerd is. Remifentanil -een synthetisch opioïd- is geassocieerd met hypoventilatie en respiratoire depressie.

Logtenberg en collega’s  deden een gerandomiseerde studie -RAVEL- waarin de tevredenheid ten aanzien van de pijnbehandeling met remifentanil-PCA werd vergeleken met epidurale anesthesie. De hypothese was dat de tevredenheid met remifentanil maximaal 10% af zou wijken van de tevredenheid met epidurale anesthesie. Het resultaat was dat vrouwen meer tevreden waren met epidurale anesthesie. Hoewel de meeste vrouwen waarschijnlijk de meest effectieve methode van pijnbehandeling prefereren, hebben sommige vrouwen mogelijk voorkeur voor een minder invasieve methode met een lager niveau van pijnbehandeling, dit zagen de onderzoekers ook in de RAVEL studies en het onderzoek naar praktijkvariatie van remifentanil-PCA. Voor deze vrouwen kan remifentanil-PCA worden overwogen.

In een secundaire analyse van de RAVEL studie richtten de onderzoekers zich op vrouwen met een laag obstetrisch risico en angst voor de baring. In overeenstemming met eerdere literatuur vonden zij dat vrouwen met antepartum angst voor de baring vaker om pijnbehandeling vroegen in vergelijking met vrouwen zonder angst voor de baring, hoewel het resultaat niet statistisch significant was. Postpartum gerapporteerde angst tijdens de baring kwam in deze studie vaker voor bij vrouwen die epidurale analgesie gebruikten vergeleken met vrouwen die geen pijnbehandeling kregen. Deze associatie was voor remifentanil-PCA niet statistisch significant.

Door middel van een vragenlijst onder gynaecologen in alle Nederlandse ziekenhuizen met een verlosafdeling onderzochten de onderzoekers de praktijkvariatie van het gebruik van remifentanil-PCA. In 59/81 ziekenhuizen is remifentanil-PCA beschikbaar en wordt bij gemiddeld 23% van de baringen toegepast, in 2016 en in 2017 was dat jaarlijks meer dan 21.000 keer.

Bij gebrek aan een landelijk registratiesysteem hebben de onderzoekers vervolgens in elk ziekenhuis een gynaecoloog, een anesthesioloog en een klinisch verloskundige bevraagd naar het voorkomen van serious adverse events t.g.v. remifentanil-PCA in hun ziekenhuis. De rapportages die de onderzoekers ontvingen, werden beoordeeld door twee onafhankelijke expertteams.

Deze expertteams concludeerden dat er – over een periode van ruim tien jaar remifentanil gebruik- sprake was van 17 casus met een desaturatie <85%, bij 5 van deze vrouwen trad tevens een ademhalingsdepressie op en bij 1 vrouw ook een hartstilstand. Tevens waren er twee neonatale casus van een ademhalingsdepressie ten gevolge van remifentanil-PCA gebruik. Opvallend was de observatie in dit onderzoek dat meerdere ziekenhuizen niet voldoen aan alle criteria van de Standard Operating Procedure voor maternale monitoring en/of dosering tijdens de toepassing van remifentanil-PCA.

Conclusie

De studies van dit proefschrift laten zien dat remifentanil-PCA in Nederland op grote schaal wordt toegepast als pijnbehandeling tijdens de baring ondanks een lagere tevredenheid in vergelijking met epidurale analgesie. Hoewel de onderzoekers hebben laten zien dat het risico op een serious adverse event extreem laag is, zijn strikte maternale monitoring en de aanwezigheid van getrainde zorgverleners essentieel om remifentanil-PCA veilig te gebruiken. Om een veilige toediening van remifentanil-PCA te garanderen moeten de naleving van de Standard Operating Procedure en de maternale monitoring worden verbetert. Als aan deze voorwaarden wordt voldaan, is remifentanil-PCA voor een groep vrouwen een geschikte methode van pijnbehandeling tijdens de baring.

Link naar het proefschrift:

https://dare.uva.nl/search?identifier=3f75698b-1723-465c-a909-26ddbf68c933