Gepubliceerd in Midwifery (2013):29;608-615

De zorg voor zwangere vrouwen met psychische problematiek staat al een aantal jaren in de schijnwerpers. Er is geen twijfel meer aan het feit dat psychisch welbevinden verband houdt met verloskundige resultaten en tevredenheid van cliënten over zwangerschap en bevalling. Een gerichte signalering van psychische klachten is een belangrijke eerste stap in een eventueel behandeltraject. Doel van deze studie is de toetsing van de validiteit van de Vierdimensionale Klachtenlijst (4DKL) voor het opsporen van psychische problematiek bij zwangere vrouwen in de eerstelijns verloskundigenpraktijk.

De 4DKL is een voor de huisartsenpraktijk gevalideerde vragenlijst met vijftig vragen die het niveau van angst, depressie, distress en somatisatie meten. De lijst is in ongeveer tien minuten door cliënten in te vullen. De 4DKL leent zich bijzonder goed voor de eerstelijns verloskunde, omdat vrijwel alle psychische klachten ermee opgespoord kunnen worden, op eetstoornissen en verslavingen na. Binnen de Nederlandse huisartsgeneeskunde en de fysiotherapie is de 4DKL momenteel het meest gebruikte instrument voor case-finding van psychische problematiek.

Dwarsdoorsnede design. 478 Zwangere en postpartum vrouwen uit eerstelijns verloskundigenpraktijken vulden de 4DKL in. De controlegroep bestond uit 478 vrouwelijke huisartspatiënten, gematcht op leeftijd. De validiteit van de 4DKL werd bepaald door middel van Differential Item Functioning (DIF) analyse met behulp van ordinale logistische regressie en met de Mantel Haenszel methode. Impact van DIF op de schaal werd bepaald met lineaire regressie.

De depressieschaal vertoonde geen DIF. De somatisatie-, distress- en angstschaal bevatten wel DIF-items. In de distress-schaal veroorzaakte DIF een verhoging van de gemiddelde totaalscore van 1-2 punten  bij verloskundige cliënten ten opzichte van de  vrouwen uit de controlegroep. Op de somatisatieschaal veroorzaakte DIF 1-2 punten en op de angstschaal 1 punt lagere scores bij verloskundige cliënten in vergelijking met de controlegroep.

De 4DKL is een valide instrument voor het opsporen van een verhoogd risico voor psychische klachten in de eerstelijns verloskundige praktijk. Aanpassing van afkappunten is noodzakelijk ter voorkoming van vals-positieve of vals-negatieve uitslagen.

De 4DKL vragenlijst voor de huisartspraktijk is te downloaden via  http://www.emgo.nl/researchtools/4dsq.asp

Een aangepaste 4DKL vragenlijst voor de verloskunde is op te vragen via: brigittetebbe@upcmail.nl