Vrouwen kunnen kiezen voor anticonceptiezorg bij de eerstelijnsverloskundige, ook als ze niet pas bevallen zijn. Uit dit onderzoek blijkt dat ze die zorg als persoonlijk, toegankelijk en professioneel ervaren. Verloskundigen scoren opvallend hoog: ruim de helft van de deelnemers gaf een 10.

Sinds 2015 mogen Nederlandse verloskundigen alle vormen van anticonceptie voorschrijven. Oorspronkelijk boden zij vooral anticonceptiezorg aan vrouwen na de bevalling. Inmiddels bieden veel verloskundigenpraktijken anticonceptiezorg aan álle vrouwen in de vruchtbare levensfase.

Ervaringen onderzocht

Het doel van dit onderzoek was om te onderzoeken hoe vrouwen die niet pas bevallen zijn anticonceptiezorg bij eerstelijnsverloskundigen hebben ervaren en welke factoren samenhangen met hun beoordeling van deze zorg. Deelnemers werden geworven via 13 verloskundigenpraktijken en twee echopraktijken in Nederland. Zij mochten niet korter dan zes maanden geleden zijn bevallen.

In 2024 werden 91 enquêtes volledig ingevuld en 10 semigestructureerde diepte-interviews afgenomen.  De vragen van zowel de enquête als de interviews waren gebaseerd op het ‘conceptueel toegankelijkheidskader van Levesque’, dat 5 dimensies van toegang tot zorg beschrijft:

  1. benaderbaarheid
  2. aanvaardbaarheid
  3. beschikbaarheid en accommodatie
  4. betaalbaarheid
  5. geschiktheid

De enquête bestond uit open en gesloten vragen. Gesloten vragen gingen over:

  • sociodemografische kenmerken
  • eerdere ervaringen met anticonceptiezorg
  • gesprekken over anticonceptie
  • kenmerken van de afspraak
  • verwachtingen en ervaringen
  • de verwachte en ontvangen informatie
  • tevredenheid
  • kosten

Als laatste onderdeel beoordeelden deelnemers hun afspraak op zowel advies als op het plaatsen of voorschrijven van anticonceptie. Open vragen gingen over wat participanten waardeerden en wat er verbeterd kon worden ten aanzien van de anticonceptiezorg door eerstelijnsverloskundigen.

Een 10 voor de verloskundige

Tijdens de afspraak werd bij 87,8% van de deelnemers een spiraaltje1 Hormoonhoudende spiraal (IUS) bij 54 van de 91 participanten (60%) en koperspiraal (IUD) bij 25 van de 91 participanten (27,8%). geplaatst. Deelnemers hadden een zeer positieve ervaring van anticonceptiezorg door de eerstelijnsverloskundige. Ze waardeerden vooral de tijd die verloskundigen namen, de duidelijke uitleg vóór het plaatsen van de spiraal, het steeds opnieuw toestemming vragen tijdens het plaatsen en het bieden van nazorg via echo’s. Omdat deelnemers wisten wat er ging gebeuren, gaf het ze een gevoel van veiligheid en betrokkenheid. De meerderheid (58,2%) gaf hun afspraak een 10 (op een schaal van 0 – 10).

Deelnemers vonden het prettig dat de verloskundigenpraktijk dichtbij was, afspraken snel ingepland konden worden en dat de kosten lager waren dan bij de gynaecoloog. Deelnemers met een hoger ervaren inkomen gaven significant vaker2 Gecorrigeerde OR = 3,19; 95 % BI 1,21 - 8,81. De mediane score was eveneens 10. een 10 dan deelnemers met een lager ervaren inkomen. Dit suggereert dat het ervaren van financiële ruimte mogelijk bijdraagt aan een positievere beleving van de gekregen zorg.

Ook waardeerden deelnemers het als ze al eerder contact hadden gehad met de verloskundige, bijvoorbeeld tijdens een eerdere zwangerschap. De meesten gaven de voorkeur aan een vrouwelijke zorgverlener, vooral voor het plaatsen van anticonceptie. Sommige deelnemers merkten op dat verloskundigen nog vaak geassocieerd worden met zwangerschap, wat kan leiden tot misverstanden of vooroordelen.

Wat betekent dit voor jou?
Als je als eerstelijns verloskundige anticonceptiezorg biedt, kan dat bijdragen aan betere toegang van zorg. Dit is in lijn met de aanbeveling vanuit de Wereldgezondheidsorganisatie. Als verloskundige ben je uitstekend gepositioneerd om een bredere rol te spelen in anticonceptiezorg. Dit biedt kansen voor taakverschuiving en verbetering van de toegankelijkheid van zorg. Als jij als verloskundigenpraktijk of verloskundige coöperatie anticonceptiezorg gaat bieden, is het van belang om de bekendheid te vergroten en om deze zorgoptie breed toegankelijk te maken. Veel mensen weten namelijk niet dat verloskundigen anticonceptiezorg bieden. In de communicatie kun je de persoonlijke benadering, het vragen van toestemming en het nemen van tijd als belangrijke kwaliteiten benoemen.