Als eerstelijns verloskundigen in een kleiner team werken heeft dat bewezen voordelen voor moeder en kind. De impact op het privéleven van verloskundigen en financiële en organisatorische belemmeringen in het geboortezorgsysteem zorgen echter voor een innerlijk conflict.

Continuïteit van zorg door verloskundigen (ook wel: Midwife-Led Continuity of Care (MLCC)) verbetert de gezondheidsuitkomsten en verhoogt de tevredenheid van zwangeren1 Sandal ea, 2024: Midwife continuity of care models versus other models of care for childbearing women: https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD004667.pub6/full . In grote Nederlandse eerstelijns verloskundigenpraktijken is werken in kleinere teams een manier om continuïteit van zorg te versterken. Toch kiezen lang niet alle praktijken voor zo’n organisatievorm. Onderzoekers voerden een kwalitatieve studie uit om de ervaringen van Nederlandse eerstelijns verloskundigen te onderzoeken. Het doel was om motivatoren en belemmeringen voor het werken in kleinere teams te identificeren. De studie is onderdeel van het het COntinuity of Midwifery Care (COMIC) project2 Meer over COMIC op de site van de KNOV: https://www.knov.nl/actueel/nieuws/nieuwsbericht/een-bouwpakket-voor-continuiteit-van-zorgverlener .

Luister ook naar de podcast van Verloskundig Baken over continuïteit van zorgverlener

Interviews met een diverse groep verloskundigen

Er vonden negen individuele, semi-gestructureerde interviews plaats met verloskundigen die verschilden in kenmerken zoals werkervaring en levensfase. Allemaal hadden ze ervaring met het werken in kleinere teams of hadden ze dit overwogen in de periode 2012-2022. De praktijkorganisatie van de deelnemers verschilde van caseload naar grote groepspraktijk. De groepspraktijken van de meeste deelnemers verdeelden de werkzaamheden over kleinere teams van twee of drie verloskundigen, met allerlei variaties in de organisatie; van antenatale zorg en intrapartum zorg of doordeweekse diensten en weekenddiensten. Twee praktijken werkten als één groter team van vijf of meer verloskundigen.

Een innerlijk conflict

De analyse leidde tot de volgende thema’s, met als overkoepelend kernconcept: ‘de ervaring van een innerlijk conflict’.

  • Ideale implementatie van werken in kleinere teams

Dé ideale methode bestaat niet: hierover zijn verschillende ideeën, zoals wel of geen voorkeur voor teams van drie of vier, of wel of geen begeleiding van een coach bij de transitie naar kleinere teams.

  • Beste zorg voor zwangeren

Alle deelnemers vinden dat kleinere teams bijdragen aan de best mogelijke zorg voor zwangeren en dat dit zwangeren ondersteunt in hun autonomie. Dit is een belangrijke  motivatie voor kleinere teams. Deelnemers vertellen hoe zij meer begeleiding op maat kunnen geven, bijvoorbeeld aan onzekere of angstige zwangeren, hoe in kleinere teams werken de relatie met de zwangere versterkt, of hoe zij hun verwijzingen tijdens de bevalling zagen dalen.

  • Conflicten met het huidige geboortezorgsysteem

De huidige norm van 106 zorgeenheden per verloskundigen sluit niet aan bij het werken in kleinere teams. Ook de financieringsstructuur en een tekort aan verloskundigen zijn volgens deelnemers belemmeringen in het huidige geboortezorgsysteem.

  • Persoonlijke belangen van de verloskundige

Natuurlijk tellen ook persoonlijke belangen zoals het inkomen en het privéleven (bijvoorbeeld zorg voor jonge kinderen) mee bij de keuze voor kleinere teams. Sommige deelnemers geven aan dat jonge verloskundigen liever veel ervaring opdoen in drukkere praktijken en dat de behoefte aan werken in kleinere teams pas later komt. Rustiger diensten (maar meer diensturen) en zwangeren beter kennen kan leiden tot een hogere tevredenheid met het werk. Mogelijk houd je het werk dan langer vol. Maar anderen hebben toch moeite met de grotere beschikbaarheid.

Lees ook: Continuïteit van zorg door verloskundigen: voordelen bevestigd

Keuze van verloskundigen hangt af van visie, persoonlijke belangen en privéleven

Alle deelnemers geven aan dat het werken in kleinere teams leidt tot een betere relatie tussen zwangere en verloskundige, wat resulteert in betere zorg. Tegelijkertijd geldt ook voor alle deelnemers dat de toename van aanwezigheidsdiensten een ongewenste impact heeft op hun privéleven. Bovendien zijn er financiële en organisatorische belemmeringen in het geboortezorgsysteem bij de overgang naar werken in kleinere teams. Dit maakt dat verloskundigen een innerlijk conflict ervaren tussen het willen leveren van de beste zorg voor zwangeren en het investeren van persoonlijke tijd en moeite zonder financiële compensatie. Dit innerlijke conflict omvat een ethisch vraagstuk: wat is de beste zorg en wat is het mij als verloskundige waard? Hoe verloskundigen hier een keuze in maken hangt af van hun visie (en die van de praktijk), persoonlijke belangen en privéleven.

Wat betekent dit voor jou?
Veel verloskundigen zien het werken in kleinere teams met meer continuïteit van zorg als goede zorg, iets wat ook wetenschappelijk is onderbouwd. Dit onderzoek laat zien dat er echter wel praktische belemmeringen zijn, zowel persoonlijk als in het geboortezorgsysteem. Voor sommige verloskundigen wegen de voordelen nu al op tegen deze nadelen, maar dat geldt niet voor iedereen. Een lagere normpraktijk en daarmee betere financiering zou helpen om het werken in kleinere teams tot een succes te maken in Nederland.