Van de zwangeren heeft 0,5-1,0% epilepsie. Hiervan gebruikt 80% anti-epileptica. De aanvalsfrequentie bij zwangere vrouwen is onvoorspelbaar en wisselend, maar bij de meeste zwangeren stijgt de frequentie van aanvallen niet t.o.v. de frequentie van vóór de zwangerschap. Prognostisch ongunstig voorspellende factoren zijn: ernstige aanvallen voor de zwangerschap, focale epilepsie, slechte instelling van de medicatie, polytherapie en slechte therapietrouw. De kans op een epileptische aanval durante partu is ongeveer 3,5%. Epilepsie in de voorgeschiedenis is een indicatie voor begeleiding en partus in de tweede lijn.

Gebruikte zoektermen op Pubmed (maart 2013): (‘‘pregnancy’’[Mesh] OR pregnancy) AND (‘‘anticonvulsants’’[MeSH] OR ‘‘anti-epileptic drugs’’ [Allfields] OR ‘‘anticonvulsants’’ [All fields]) AND ‘‘prenatal vitamin K’’ [All fields]. Limits: engels of nederlands geschreven literatuur. Uitkomst: 38 artikelen, waarvan 7 artikelen over vitamine K/PIVKA-waardes bij anti-epileptica gebruik in de zwangerschap. Daarbijwerd in de Cochranedatabase gezocht onder de zoekterm ‘’prenatal vitamin K’’. Hierbij werd slechts één artikel gevonden met als onderwerp prenataal vitamine K bij preterme neonaten. Bij bestudering van de titels en/of abstracts van deze artikelen moest geconcludeerd worden geen enkel artikel daadwerkelijk geschikt was ter beantwoording van deze onderzoeksvraag. Als gevolg daarvan hebben wij besloten de PICO in te delen in drie deelvragen zodat een overzichtelijk, klinisch georiënteerd beeld gegeven kan worden als beantwoording op de vraagstelling.

De herindeling is als volgt:
– Geeft het gebruik van leverenzym-inducerende anti-epileptica in de zwangerschap een hogere kans op een vitamine-K-deficiëntie bij de neonaat?
– Geeft het gebruik van leverenzym-inducerende anti-epileptica in de zwangerschap een hogere kans op bloedingscomplicaties bij de neonaat?
– Is het gebruik van vitamine-K-prenataal bij vrouwen met leverenzym-inducerende anti-epileptica gebruik geïndiceerd ter voorkoming van bloedingscomplicaties?

Deelvraag I
Yamasmit et al. publiceerde een review met 3 observationele studies. Na een Medline search werden alle artikelen tussen 1966 en juli 2004 geïncludeerd, limits: humane studies en Engelstalig.

Deelvraag II
Kaaja et al. beschrijft een prospectieve studie (januari 1980 tot september 1998). Er werden 662 zwangeren met gebruik van anti-epileptica geïncludeerd met in totaal 667 neonaten. Deze vrouwen gebruikten in de meerderheid van de gevallen carbamazepine (n=463), fenytoïne (n=212) of fenobarbital (n=44). 528 zwangeren (78,7%) waren ingesteld op monotherapie en 142 zwangeren (21,3%) op polytherapie. De controlegroep bestond uit 1324 vrouwen met 1334 neonaten. De vrouwen kregen geen prenataal vitamine K, maar alle neonaten van zowel de anti-epilepticagroep als de controlegroep kregen 1 mg vitamine K i.m. postpartum. De primaire uitkomst was bloedingscomplicaties postpartum bij de neonaat. In beide groepen werd alleen nadere diagnostiek gedaan bij een klinische verdenking op een bloedingscomplicatie. Bij intra uteriene sterfte werd obductie verricht.

Deelvraag III
Harden et al. publiceerde een systematische review met hierin zes onderzoeksvragen. Artikelen tussen 1985 en oktober 2007 werden geïncludeerd door een 20 leden tellend comité opgesteld door de American Academy of Neurology. Hierbij werden 876 abstracts geïncludeerd. Twee panelleden screenden alle abstracts en hieruit werden 285 artikelen geïncludeerd voor beantwoording van de zes onderzoeksvragen. Opzet en kwaliteit van de afzonderlijke artikelen is niet duidelijk. De conclusie van deze review is dat er niet voldoende evidence is om vitamine-K-supplementen te adviseren prenataal.

Aanbevelingen
Wij adviseren vitamine K prenataal 10 mg per dag vanaf 36 weken amenorroeduur bij zwangeren die leverenzym inducerende anti-epileptica gebruiken én additionele risico’s hebben zoals: polytherapie, sepsis en maternaal alcoholgebruik.