De helft van de zwangere vrouwen werkt onveilig. Bedrijfsarts Monique van Beukering noemt deze en andere conclusies van haar promotieonderzoek verontrustend. Ze pleit ervoor dat verloskundigen en gynaecologen zwangere vrouwen standaard naar de bedrijfsarts sturen.

Tekst: Margit van Kranenburg

Waarom een onderzoek naar werk tijdens de zwangerschap?

“Het was hard nodig. Ik zie als bedrijfsarts bij Zorg van de Zaak en Pro Parents veel zwangere vrouwen die bij mij komen als het te laat is. Hun kind is te klein, ze zijn uitgeput of ze bevallen te vroeg. Ik heb aan de wieg gestaan van de richtlijn over werk en zwangerschap van 2007 en zo volgde mijn promotieonderzoek bij Amsterdam UMC. We hebben een groep zwangere vrouwen vragenlijsten laten invullen. Het ging om gezonde zwangere vrouwen die onderling goed vergelijkbaar waren, qua leeftijd bijvoorbeeld en voorgeschiedenis. Het enige verschil was het soort werk dat ze deden.”

Je noemt jouw conclusies ‘verontrustend’.

“Dat zijn ze. De helft van de zwangeren doet onveilig werk. En onveilig werk houdt in dat ze te lange dagen maken, zwaar lichamelijk werk hebben, in contact komen met mensen met infectieziekten of stress hebben. Bij de vergelijkingen zag ik duidelijk de invloed van de werkbelasting. Het risico op een te vroeg geboren kind kan met zeker de helft stijgen als je lichamelijk belastend werk doet, van ongeveer 7 naar 10 procent. En wie tijdens de zwangerschap meer dan veertig uur per week werkt heeft 1,3 tot 1,5 keer meer kans op een vroeggeboorte.”

Over meerlingzwangerschappen ben je nog bezorgder.

“Jazeker, zestig procent van de vrouwen die zwanger zijn van een meerling heeft te maken onveilige werkomstandigheden. Uit mijn onderzoek blijkt dat zij twee tot drie keer meer kans lopen dat hun kinderen te vroeg worden geboren, soms zelfs extreem vroeg. Voor deze vrouwen gelden al andere adviezen en strengere limieten, ze gaan bijvoorbeeld al met dertig weken met verlof. Gebaseerd op ons onderzoek adviseer ik nu ook aan vrouwen die een meerling verwachten niet meer dan 28 uur te werken, tijdens de hele zwangerschap dus.”

Waarom zijn de werkomstandigheden ondanks een richtlijn vaak onveilig?

“Omdat het systeem nu niet goed werkt. Er zijn veel betrokken partijen, maar de belangen zijn niet goed verdeeld. Als werkgevers de richtlijn goed volgen en de werkomstandigheden van zwangere vrouwen verbeteren dan profiteren anderen daarvan. De zorgkosten zullen lager zijn en daar profiteren zorgverzekeraars van. Er zal minder ziekteverzuim zijn en dat scheelt voor het UWV.

Vergeleken met andere Europese landen beschermen we zwangere vrouwen minder goed op het werk. Misschien omdat Nederlandse vrouwen later betaald werk zijn gaan doen of omdat we te stoer zijn. Of omdat we collega’s niet willen belasten met extra werk. Maar echt, een zwangerschap doe je er niet even bij.”

Wat zou de zwangere vrouwen helpen?

“Beter advies vroeg in de zwangerschap. Werkgevers moeten nu voorlichting geven, maar slechts vijftien procent blijkt dat te doen. Ik vind dat verloskundigen en gynaecologen alle zwangere vrouwen vroeg in de zwangerschap naar de bedrijfsarts moeten verwijzen. Ze kunnen met een bedrijfsarts overleggen over hoe je omgaat met de lichamelijke belasting of de stress. Je kunt anoniem langsgaan, je werkgever hoeft niet direct te weten dat je zwanger bent.

Bedrijfsartsen op hun beurt kunnen bij organisaties aankloppen en vragen of er een zwangerenbeleid is. Als een organisatie geen bedrijfsarts heeft, kunnen verloskundigen de vrouwen wijzen op adviezen uit de richtlijn. Mijn bedoeling is niet om verloskundigen meer werk te bezorgen.”

Ben je hoopvol dat er iets gaat veranderen?

“Er is nog meer bewustzijn nodig. Bij veel werkstress bijvoorbeeld is het risico op een lager geboortegewicht hetzelfde als bij roken, 150 gram minder. En roken tijdens de zwangerschap vinden we allemaal een probleem. Maar ik zie ook verandering, het onderwerp is niet meer iets waar je het niet over mag hebben.”

Meer informatie: