Begeleiding stoppen met roken aanzienlijk verbeterd.
De inspectie vindt het belangrijk dat verloskundigen zwangere vrouwen begeleiden bij het stoppen met roken, vanwege de gezondheidsrisico’s voor moeder en kind. Dat zij hiervoor de bewezen effectieve V-MIS toepassen, ligt voor de hand. In 2004 paste slechts 45% van de verloskundigen praktijken de V-MIS toe. Van alle verloskundigen in Nederland voerde slechts 29% de V-MIS goed en volledig uit 1. Dit was aanleiding voor de inspectie om te toetsen in hoeverre verloskundigen nu de V-MIS gebruiken en rokende zwangeren structureel ondersteunen om te stoppen met roken.
Op basis van de beschikbare richtlijnen en veldnormen stelde de inspectie een toetsingskader op dat de basisvormde voor het onderzoek. Het toetsingskader beschreef aan welke eisen de verloskundigenpraktijken moesten voldoen, waarna de inspectie toetste in hoeverre deze afwezig, aanwezig, operationeel of geborgd waren. De inspectie acht het onderdeel voldoende wanneer operationeel of geborgd is gescoord. Het toetsingskader bevatte dertien beoordelingsaspecten: vier randvoorwaarden (beleid, scholing, doorverwijzing en registratie) en negen specifieke V-MIS-stappen. Een aselecte steekproef van 120 praktijken, een kwart van de eerstelijns verloskundigenpraktijken, ontving een digitale vragenlijst over de begeleiding van zwangere vrouwen om te stoppen met roken. Deze vragenlijst was gebaseerd op het toetsingskader. 113 praktijken vulden in augustus 2010 de vragenlijst in. Daarnaast bezocht de inspectie tien praktijken voor aanvullende informatie in september 2010. De praktijken uit de steekproef kregen een individueel rapport met hun resultaten en de verbeteringen die de inspectie verwachtte. Alle verloskundigenpraktijken ontvingen in april 2011 de uitkomsten van het landelijk onderzoek en een vooraankondiging van vervolgonderzoek in 2012. Op 1 januari 2012 moesten alle verloskundigenpraktijken aan de eisen uit het toetsingskader voldoen. De inspectie publiceerde de resultaten ook in Tijdschrift voor Verloskundigen.
Het vervolgonderzoek in 2012 bestond uit bezoeken aan 21 verloskundigenpraktijken om na te gaan of er voldoende verbetering in de stoppen-met-roken-begeleiding was opgetreden. Leidraad voor de gesprekken met de verloskundigen was een vereenvoudigde versie van de vragenlijst die de inspectie bij haar onderzoek in 2010 gebruikte.
Eerstelijns verloskundigenpraktijken verbeterden de begeleiding van zwangere vrouwen om te stoppen met roken aanzienlijk. De V-MIS werd in het vervolgonderzoek in 2012 door vrijwel alle bezochte praktijken gebruikt. In een korte periode zijn veel verloskundigen geschoold, dankzij de extra opleidingsmogelijkheden van Stivoro. Toch is er volgens de inspectie nog meer winst te behalen, vooral op de randvoorwaarden voor structurele invoering. Alle bezochte praktijken registreerden het rookgedrag van hun cliënten, maar registratie op groepsniveau ontbrak vaak, mede omdat niet alle softwarepakketten dit ondersteunden. In 2010 had een derde van de praktijken beleid geformuleerd, in 2012 twee derde. De inspectie had een grotere stijging verwacht, omdat de KNOV met Stivoro naar aanleiding van het inspectieonderzoek een handreiking voor dit beleid had opgesteld.
Toezicht en handhaving
De inspectie verwacht dat de eerstelijns verloskundigenpraktijken in 2013 de randvoorwaarden verder verbeteren. Vooral het opstellen van beleid en het verbeteren van de geaggregeerde registratie zijn aandachtspunten, naast het systematisch toepassen van alle stappen van de V-MIS. De KNOV heeft toegezegd dat ze met de softwarefabrikanten naar praktische oplossingen voor de (geaggregeerde) registratie zoeken. In 2012 richt de inspectie zich op de verantwoordelijkheden die de tweede lijn – vooral tweedelijns verloskundigen en gynaecologen – heeft om zwangere vrouwen te begeleiden bij het stoppen met roken. De inspectie agendeert dit bij de verloskundige samenwerkingsverbanden waarin eerste en tweede lijn overleggen; deze zijn inmiddels in het hele land gestart.
Onderzoek effectiviteit toezicht
Het Erasmus Medisch Centrum voert onafhankelijk onderzoek uit naar de effecten van onder andere dit toezichtproject. De inspectie wilde met het toezicht bevorderen dat eerstelijns verloskundigen structureel de bewezen effectieve V-MIS methode gaan gebruiken om hun rokende cliënten te begeleiden bij het stoppen met roken. Het gewenste resultaat is dat minder zwangere vrouwen roken. De inspectie wil graag weten in welke mate het toezicht hieraan heeft bijdragen.