De mogelijkheden voor LHBTIQA+-personen om kinderen te krijgen nemen toe. Maar hoe ervaren zij de preconceptie- en zwangerschapszorg? Onderzoekers hebben op systematische wijze de kwalitatieve bevindingen tot nu toe op dit vlak in beeld gebracht, met inzichten voor verbetering.

De wijdverbreide beschikbaarheid van reproductieve technologie en diensten voor gezinsplanning heeft geleid tot een toename van het aantal beschikbare trajecten naar ouderschap voor LHBTIQA+-personen.

Systematische review van kwalitatieve studies

Het doel van deze systematische review was om het kwalitatief onderzoek naar de ervaringen van LHBTIQA+-personen op het gebied van preconceptie- en zwangerschapszorg samen te voegen. De onderzoekers doorzochten zes databases op relevante studies gepubliceerd tussen 2012 en 2023. Zij pasten op de bevindingen van alle opgenomen studies een secundaire thematische analyse toe van de perspectieven van LHBTIQA+-personen en zorgverleners.

Lees ook: Ervaringen van niet-barende moeders met perinatale angst en depressie

Bevindingen uit verschillende landen

In totaal werden bevindingen van 37 studies geïncludeerd; 10 uit Canada, 10 uit de Verenigde Staten, 8 uit Scandinavië, 5 uit Australië, 2 uit het Verenigd Koninkrijk, 1 uit Nieuw-Zeeland en 1 uit België. De meerderheid van de studies exploreerde het perspectief van LHBTIQA+-personen, 3 studies exploreerden het perspectief van de zorgverlener.

Informatie, diensten en ondersteuning niet beschikbaar

Koppels van hetzelfde geslacht vonden het storend dat verstrekte informatie gericht was op (toekomstige) heteroseksuele en cisgender1 https://nl.wikipedia.org/wiki/Cisgender families. Een uitleg voor specifieke mogelijke zorgpaden voor lesbische koppels of transgenders was vaak niet beschikbaar vanuit de zorg. Ze waren vaak aangewezen op zichzelf of op informatie vanuit een vereniging. Bij verenigingen werd veel steun gevonden. Diensten waren soms niet beschikbaar door vele beperkingen in de verzekeringspolis. Er werd discriminatie ervaren door lange wachttijden in het fertiliteitstraject en door hoge kosten.

Communicatie van zorgprofessionals

In verschillende onderzoeken kwam het ontbreken van open en eerlijke communicatie door zorgprofessionals naar voren. Eén voorbeeld daarvan is het niet betrekken van de partner bij besluiten in de zorg. Een ander voorbeeld is het ervaren van gebrek aan kennis bij de zorgverlener over de mogelijke zorgpaden. Sommige onderzoeken rapporteerden juist tevredenheid over de communicatie, waarbij een gespreksaanpak waarbij mensen worden aangemoedigd om vragen te stellen, ertoe leidt dat ze zich gehoord voelen.

Inclusiviteit cruciaal onderdeel van de zorg

Inclusiviteit werd erkend als een cruciaal onderdeel van de zorg, maar er werden nog vaak heteroseksistische aannames over relaties ervaren. Bijvoorbeeld dat biseksuele mensen als heteroseksueel behandeld werden en informatie over seksuele geaardheid op intakeformulieren onjuist gedocumenteerd of genegeerd werd. Zorgverleners meldden daarentegen dat ze dachten een positieve gezondheidszorgomgeving te creëren door het gebruik van genderinclusieve taal en juiste voornaamwoorden en het documenteren van genderidentiteit. Er werd soms een dilemma ervaren bij rapportage en verwijzingen. Is het medisch noodzakelijk genderidentiteit door te geven?

Wens tot keizersnede

Terwijl sommige deelnemers aangaven zich emotioneel verbonden te voelen met geboorte, distantieerden anderen zich van het proces. Sommige transmasculiene personen zagen een vaginale geboorte als een ‘vrouwelijke’ ervaring. Om deze reden spraken meerdere transmasculiene personen een voorkeur uit voor een keizersnede. Zij ervaarden soms administratieve problemen, aangezien optionele keizersneden niet door verzekeringssystemen werden gedekt.

Implementatie van inclusiviteitstrainingen

De bevindingen van deze review geven aan dat LHBTIQA+-personen aanzienlijke uitdagingen ervaren binnen de geboortezorg, voornamelijk gekenmerkt door ongelijkheid en discriminerende gezondheidszorgprocessen. De onderzoekers noemen implementatie van inclusiviteitstrainingen – die zicht richten op kennis, opleiding en competenties van inclusie – als aanbeveling. Dit wel met de kanttekening dat voor een duurzame verandering een open mind voor reflectie van zorgverleners op acceptatie van seksualiteit en genderdiversiteit nodig is.

Overige aanbevelingen

De onderzoekers doen nog een aantal andere aanbevelingen:

  • Bescherming van reproductieve rechten op een wetgevend niveau.
  • Betere toegankelijkheid van diensten en beschikbaarheid van inclusieve informatie over diensten en mogelijke zorgpaden.
  • Inclusieve zorgsystemen en processen.
  • Incorporeren van de perspectieven van zorgverleners.
  • Implementatie van trauma-informed care om zorgverleners te sensibiliseren voor mogelijke aanwezigheid van eerdere trauma’s om de kans op retraumatisatie te verkleinen.
  • Transparante communicatie en betrokkenheid bij besluitvorming.
  • Erkennen en adresseren van het belang van intersectionaliteit.2 Het bewustzijn dat maatschappelijke ongelijkheid zich voordoet langs verschillende assen, die elkaar snijden.
  • Aanvullend verkennend onderzoek waarbij diversiteit en het belang van geïndividualiseerde zorg wordt erkend.